تجهیزات اتاق تمیز

 

تجهیزات اتاق تمیز

 

در این مقاله به معرفی برخی از مهمترین تجهیزات اتاق تمیز می پردازیم و نحوه عملکرد ، کاربرد و ویژگی های این تجهیزات را شرح می دهیم. سه تا از مهمترین تجهیزات در اتاق تمیز عبارت اند از:

سد هوایی اتاق تمیز ( Airlock )

دوش هوای اتاق تمیز ( Air Shower )

پرده هوای اتاق تمیز ( Air Curtain )

پس باکس اتاق تمیز ( Pass Box )

 

سد هوایی Airlock

 

برای جلوگیری از نفوذ و ورود هوای آلوده خارج به اتاق تمیز و همچنین جلوگیری از کاهش فشار مثبت اتاق تمیز در اثر رفت و آمد افراد ، فضاهای واسطه ای به نام هوابند یا سد هوایی Airlock در نظر می گیرند. ایرلاک ها به صورت اتاق های بین اتاق تمیز و محیط خارج در فضاهای واسطه ای به نام هوابند یا سد هوا Airlock در نظر میگیرند. ایرلاک ها بین اتاق تمیز و محیط خارج در نظر گرفته می شوند و فشار هوای موجود در آن ، فشاری بین فشار مثبت اتاق تمیز و فشار هوای محیط است.

با استفاده از این سد هوایی امکان ارتباط مستقیم هوای داخل اتاق تمیز با هوای خارج و در نتیجه تغییر شدید فشار آن در موقع باز شدن درب آن وجود ندارد. درب های سد هوایی اتاق تمیز باید یک طرفه به طرف داخل آن باشد و اغلب برای اطمینان از این که دو درب همزمان با هم باز نشوند از داخل قفل می شوند. در ضمن سد هوایی اتاق تمیز می توانند به چراغ های نشانگری که در خارج درب ها نصب می شود مجهز شوند تا اگر کسی در داخل اتاق تمیز باشد علامت دهد. در برخی موارد لازم است تا بعد از بسته شدن درب اول ، درب دوم تا زمان مشخص باز نشود و در این فاصله زمانی ، هوای موجود در این فضا در حد تعریف شده ای تعویض می شود.

بیشترین کاربرد ایرلاک ها به محیط های تمیز دارویی و بیمارستان ها با کلاس پایین ( 100 به پایین ) است و در اتاق های تمیز صنعتی با کلاس بالا ( 1000 به بالا ) کمتر کاربرد دارد و بیشتر فقط از دوش هوا استفاده می شود.

 

دوش هوا Air Shower

 

بزرگترین منبع سرایت دهنده آلودگی و ذرات به اتاق تمیز اپراتور ( افراد ) هستند دوش هوا بین دو اتاق تمیز و محیط کنترل شده برای به حداقل رساندن میزان ذرات در محیط نصب می شود.

پرسنل اتاق تمیز قبل از وارد شدن به این محیط حامل ذرات مختلفی بر روی لباس خود هستند و جهت جلوگیری از وارد شدن این ذرات به اتاق تمیز ، قبل از وارد شدن به این محیط در معرض دوش های هوا قرار می گیرند. دوش های هوا در محیط های بسته ای در اتاق انتظار قرار دارند که در آنجا هوا با فشار زیاد به طور عمودی یا افقی به بدن شخص اصابت می کند و ذراتی را که شخص حامل آن ها بوده است از وی جدا کرده، از طرف دیگر اتاقک ، هوا و ذرات معلق مکیده می شوند.

اتاقک دوش هوا بین ورودی های اتاق تمیز و دیگر محیط های کنترل شده نصب می شود. دوش هوا با به حداقل رساندن تعداد پارتیکل ها در ورودی و خروجی فضای تمیز ورود ذرات را به اتاق تمیز کاهش می دهد. شخص و دیگر اشیایی که می خواهند از محیط کنترل شده وارد اتاق تمیز شوند با گذشتن از دوش هوا که مجهز به فیلتر هپا با سرعت جریان هوا 4000 تا 4300 متر بر ثانیه است ، عاری از ذرات موجود بر روی خود می شوند.

دوش هوا در هنگام افزایش افراد در محیط باعث یادآوری به تمام افراد می گردد که وارد محیط کنترل شده می شوند. بنابراین پوشیدن روپوش به درستی قبل از ورود به دوش هوا به صورت یک عادت همگانی برای افراد در می آید. دوش هوا با حفظ هوای تمیز تولیدات دارویی و آزمایشگاه و به حداقل رساندن خروج هوای پرخطر در تمام محیط های کنترل شده می شود.

 

پرده هوای اتاق تمیز Air Curtain

 

پرده هوای اتاق تمیز یک جریان نازک دائمی هواست که در سطح درب ارتباطی فضای دارای تهویه مطبوع هوا را سیرکوله می کند. این پرده هوا اتاق تمیز از نفوذ هوای خارج با شرایط نامطبوع به داخل به وسیله ایجاد یک لایه جریان هوای اجباری روی تمام دهانه درب که سرعت و ضخامت لایه با توجه به شرایط درب تعیین می شود، جلوگیری می کند. سرعت و زاویه جریان هوای پرده هوای اتاق تمیز به گونه ای است که موجب معلق سازی همه هوای نفوذ کننده به پرده می شود. جهت لایه با جهت هوا پرده هوای اتاق تمیز می تواند به گونه ای تغییز کند که تغییرات فشار پرده هوای اتاق تمیز در سزح دهانه را جبران کند.

پرده هوای اتاق تمیز به منظور ذخیره سازی انرژی و جلوگیری از انتقال هوای الوده بین دو فضا به کار می رود، اگر چه استفاده از سد هوا Airlock که خیلی خوب پوشیده و عایق بندی شده باشد موثرتر خواهد بود ، اما می توان از ترکیب این دو نیز استفاده کرد. بدین گونه که وقتی درب باز است پرده هوا روشن می شود و جریان هوا از داخل به خارج و بالعکس به حداقل می رسد. پرده هوا می تواند به طور افقی بالای درب یا به طور عمودی کنار یا هر دو طرف ورودی نصب شود. معمولا درجه موثر بودن پرده هوای اتاق تمیز در جلوگیری از ورود هوا به داخل دهانه درب حدود 60 تا 80% است.

 

پس باکس Pass Box

برای انتقال تجهیزات به داخل اتاق تمیز از مسیر ویژه به نام پس باکس Pass box استفاده می شود. برای اینکه میزان آلودگی قابل انتقال از طریق وسایل و مواد به اتاق تمیز به حداقل برساند، اگر کلاس اتاق ها پایین باشد ، پس باکس اتاق تمیز طراحی شده است.

جهت آشنایی با تکنولوژی جدا کننده هوا در اتاق تمیز و نحوه عملکرد و ویژگی های آن اینجا را کلیک کنید!

 

 سیستم‌های همباد و غیرهمباد در اتاق تمیز

تعریف

سیستم‌های همباد (Isobaric) و غیرهمباد (Non-Isobaric) در اتاق تمیز به مفهوم توزیع فشار هوا در بخش‌های مختلف اتاق تمیز اشاره دارند. این سیستم‌ها برای جلوگیری از آلودگی‌های متقاطع و تضمین کیفیت هوای داخل اتاق تمیز طراحی می‌شوند.

کاربرد

سیستم‌های همباد: در محیط‌هایی استفاده می‌شوند که نیاز به یکسان بودن فشار هوا در تمام بخش‌ها دارند، مانند آزمایشگاه‌های تحقیقاتی.

سیستم‌های غیرهمباد: در صنایعی که انتقال آلودگی بین بخش‌ها بحرانی است، مانند داروسازی و تولید میکروالکترونیک.

مشخصات فنی

فشار در سیستم‌های همباد: ثابت و یکنواخت.

فشار در سیستم‌های غیرهمباد: به‌صورت مثبت یا منفی نسبت به محیط‌های اطراف تنظیم می‌شود.

استفاده از سنسورهای فشار برای کنترل دقیق.

 

—

۲. پس باکس و پس‌ترو در اتاق تمیز

تعریف

پس باکس (Pass Box) و پس‌ترو (Pass Through) تجهیزاتی هستند که برای انتقال اقلام بین بخش‌های مختلف اتاق تمیز استفاده می‌شوند بدون آنکه آلودگی وارد محیط شود.

کاربرد

جابجایی تجهیزات، مواد اولیه و نمونه‌ها بین اتاق‌های مختلف با سطوح تمیزی متفاوت.

جلوگیری از ورود مستقیم افراد و کاهش خطر آلودگی.

مشخصات فنی

دارای درب‌های اینترلاک برای جلوگیری از باز شدن هم‌زمان.

جنس بدنه: فولاد ضدزنگ یا مواد مقاوم در برابر خوردگی.

قابلیت نصب سیستم‌های فیلتراسیون (HEPA) یا UV برای ضدعفونی.

 

—

۳. اینترلاک در اتاق تمیز

تعریف

اینترلاک (Interlock) سیستمی الکترومکانیکی است که از باز شدن هم‌زمان دو یا چند درب در اتاق تمیز جلوگیری می‌کند تا از ورود آلودگی و تغییر فشار جلوگیری شود.

کاربرد

اتاق‌های دارای چندین نقطه ورود و خروج.

جلوگیری از آلودگی متقاطع بین بخش‌های تمیز و آلوده.

مشخصات فنی

کنترل با حسگرهای فشار یا مکانیکی.

قابلیت برنامه‌ریزی برای شرایط خاص.

مجهز به چراغ‌های نشانگر وضعیت باز یا بسته بودن درب‌ها.

 

—

۴. فیلترباکس در اتاق تمیز

تعریف

فیلترباکس تجهیزی است که فیلترهای HEPA یا ULPA در آن قرار می‌گیرد و هوای تمیز را به اتاق تمیز منتقل می‌کند.

کاربرد

فیلتراسیون نهایی هوا پیش از ورود به اتاق تمیز.

حذف ذرات معلق و آلودگی‌های میکروبی.

مشخصات فنی

فیلترهای قابل تعویض HEPA/ULPA.

جنس بدنه: آلومینیوم یا فولاد ضدزنگ.

دبی هوا و افت فشار قابل تنظیم.

 

—

۵. لامینار فلو در اتاق تمیز

تعریف

لامینار فلو (Laminar Flow) سیستمی است که جریان هوا را به‌صورت یکنواخت و هم‌جهت از فیلتر عبور داده و به اتاق تمیز وارد می‌کند.

کاربرد

صنایع داروسازی و بیوتکنولوژی.

آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی و کشت سلول.

مشخصات فنی

جریان هوا: عمودی یا افقی.

مجهز به فیلتر HEPA یا ULPA.

سرعت جریان هوا: معمولاً 0.3 تا 0.5 متر بر ثانیه.

 

—

۶. ایرشاور در اتاق تمیز

تعریف

ایرشاور (Air Shower) کابینی است که افراد یا تجهیزات را پیش از ورود به اتاق تمیز با جریان هوای فشرده پاک‌سازی می‌کند.

کاربرد

حذف ذرات معلق از روی افراد و تجهیزات.

کاهش آلودگی ورودی به اتاق تمیز.

مشخصات فنی

نازل‌های جریان هوا با سرعت 20 تا 30 متر بر ثانیه.

فیلترهای HEPA برای پاک‌سازی هوا.

درب‌های اینترلاک برای کنترل ورود و خروج.

 

—

۷. ایرلاک در اتاق تمیز

تعریف

ایرلاک (Air Lock) فضای واسطی است که بین دو منطقه با سطوح تمیزی متفاوت قرار دارد و فشار هوا در آن کنترل می‌شود.

کاربرد

جلوگیری از تبادل آلودگی بین مناطق تمیز و غیرتمیز.

ایجاد تعادل فشار بین بخش‌ها.

مشخصات فنی

مجهز به سیستم کنترل فشار.

امکان نصب فیلتراسیون و ضدعفونی.

درب‌های اینترلاک برای کنترل دسترسی.

 

—

۸. درب و پنجره اتاق تمیز

تعریف

درب‌ها و پنجره‌های اتاق تمیز به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که از ورود ذرات و آلودگی جلوگیری کرده و فشار و دمای داخلی را حفظ کنند.

کاربرد

جداسازی محیط‌های داخلی و خارجی.

حفظ کلاس تمیزی اتاق.

مشخصات فنی

درب‌ها: ساخته‌شده از فولاد ضدزنگ یا آلومینیوم با واشرهای هوابند.

پنجره‌ها: دوجداره و پرشده با گازهای خنثی.

مقاومت در برابر مواد شیمیایی و ضدعفونی‌کننده‌ها.

 

—

برای اطلاعات بیشتر یا مشاوره در مورد طراحی و ساخت این تجهیزات، با گروه مهندسین نوین طرح و ساخت اورنگ  تماس بگیرید!